Gabriela Silang
| Gabriela Silang | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Santa, 1731ko martxoaren 19a |
| Herrialdea | Espainia Berriko Erregeorderria |
| Talde etnikoa | Tinguian people (en)  |
| Heriotza | Vigan, 1763ko irailaren 20a (32 urte) |
| Heriotza modua | heriotza zigorra: urkatzea |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Diego Silang (en) (1757 - 1763) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | iraultzailea |
María Josefa Gabriela Cariño de Silang (Barangay Caniogan, Santa, Ilocos Sur, 1731ko martxoaren 19a – Vigan, 1763ko irailaren 20a) Filipinetako buruzagi militarra izan zen. Filipinetako Kapitaintza Nagusiko gobernu kolonialaren aurkako erasoak zuzendu zituen espainiarrek urkatu zuten arte.
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aita Anselmo Cariño zuen, Galiziarren ondorengoa, ama berriz San Quintín-eko auzo batekoa zen, itneg edo tingiar herri indigenaren kidea. Tagaloz Silang [silaŋ] ahozkatzen da.[1]
Heziketa katolikoa eta oinarrizko hezkuntza jaso zituen. Haurra zela gurasoetatik banatu eta apaiz batek hezi zuen, honek behartutako ezkontza bat adostu zuen enpresari aberats batekin. Ezkontza 1751ean izan zen eta gizona hiru urte geroago hil zen.
Inplikazioa iraultza antikolonialistan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1757an bigarrenez ezkondu zen, Diego Silangekin, Zazpi Urteko Gerraren baitan Britainia Handiko Erresumaren alde aritu zen bikotea. Britaniarren onespenarekin Ilocoseko gobernadore izendatu zuten Diego. Matxinada horretan, Gabriela aholkulari eta ofizial militar gisa aritu zen.
Lidergo iraultzailea Abran
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1763ko maiatzaren 28an, Diegoren hilketaren ondoren, Gabriela Tayumera ihes egin zuen, Abrara, Nicolas Cariño osabaren babesa bila. Han, lehenengo bi jeneralak izendatu zituen: Miguel Flores eta Tagabuen Infiel. Ondoren, buruzagi rola hartu zuen, tropa matxinoen komandante gisa, eta "apaiz-anderea" estatusa lortu zuen bere komunitate eta jarraitzaileen artean. Garai horretakoa da La Generala-ren irudi ezaguna, zaldi beltz baten gainean ageri da Gabriela, erasokor, gonaz jantzita eta bolo bat eskuan.
Vigan-eko eraso eta exekuzioa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1763ko irailaren 10ean, Vigan setiatzen saiatu ziren, baina espainiarrek gogor erasotu eta atzera egitera behartu zituzten. Abran harrapatu zituzten Gabriela Silang eta bere jarraitzaileak eta irailaren 20an urkatu zituzten Vigango plazan.[2] Egun, irailaren 20an hain zuzen ere Gabriela Silangen eguna ospatzen da.[2]
Sariak eta Aitortzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ilocoseko Joana Arc-ekoa bezala ezagutzen da Filipinetan.[2] Filipenetako gobernuak Gabriela Silangen Ordena sortu zuen.[3] 1984ean Gabriela Women´s Party alderdia sortu zen.[4] Filipinetako kostazainen itsasontzi bat bere izena darama, BRP Gabriela Silang (OPV-8301).[5] 1993an Eleanor Helinek asteroide bat aurkitu eta 7026 Gabrielasilang izena jarri zion eta 2019an izen hori ofizial bihurtu zen.[6][7]
Filmografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1996an Tanya Gomezek Silang antzeztu zuen "Gabriela Silang: Ang Alap" eta "Diego Silang: Ang Sulat" ABS-CBN-ren Bayani telesaioko bi kapituluetan.
- 2013an Kris Bernal Silangen papera hartu zuen GMA Network-eko Indio izeneko drama historikoan eta Glaiza de Castrok ordea GMA News TV-ren Wagas telesaioan.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Ingelesez) «History: Bantonlagip ni Gabriela Silang, simbolo ti kinatured ken kinamaingel» Tawid News Magazine 2019-09-30 (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
- ↑ a b c (Ingelesez) «Bill to declare special non-working day to honor Gabriela Silang expected to breeze through House, Senate» Manila Bulletin (Noiz kontsultatua: 2023-12-17).
- ↑ (Ingelesez) Executive Order No. 236, s. 2003 ESTABLISHING THE HONORS CODE OF THE PHILIPPINES TO CREATE AN ORDER OF PRECEDENCE OF HONORS CONFERRED AND FOR OTHER PURPOSES. .
- ↑ (Ingelesez) «General vs the Henerala» Manila Bulletin (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
- ↑ (Ingelesez) Mangosing, Frances. (2020-04-13). «LOOK: PH Coast Guard’s newest, most modern ship joins fleet in private commissioning rites» INQUIRER.net (Noiz kontsultatua: 2023-12-18).
- ↑ (Ingelesez) (7026) Gabrielasilang = 1976 QX1 = 1979 HC5 = 1993 QB1 = 1994 WL13.
- ↑ (Ingelesez) MPC/MPO/MPS Archive. .
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q464337
Multimedia: Gabriela Silang / Q464337